Η Ιλαρά είναι ιογενής λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος που προκαλείται από τον παραμυξοϊό του γένους morbillivirus. Ο ιός έχει μορφή σφαιρική, περιβάλλεται από κάψα και το γενετικό του υλικό είναι μονόκλωνο RNA. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, βήχα, καταρροή, κοκκίνισμα των ματιών και γενικά, ένα κηλιδοβλατιδώδες, ερυθηματώδες εξάνθημα.

Η ιλαρά μεταδίδεται με την αναπνοή (σε επαφή με υγρά από τη μύτη και το στόμα ενός μολυσμένου ατόμου, είτε άμεσα είτε μέσω του αέρα), και είναι εξαιρετικά μεταδοτική – το 90% των ανθρώπων που δεν έχουν ανοσία και μοιράζονται τον ίδιο χώρο με ένα μολυσμένο πρόσωπο θα νοσήσουν. Η ασυμπτωματική περίοδος επώασης ξεκινά 9-12 ημέρες μετά την αρχική έκθεση στον ιό και η νόσηση διαρκεί 2-4 ημέρες πριν, μέχρι δύο 2-5 ημέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος (δηλαδή 4-9 ημέρες συνολικά).

Συμπτώματα

Τα κλασικά συμπτώματα της ιλαράς περιλαμβάνουν τετραήμερο πυρετό, βήχα, καταρροή και επιπεφυκίτιδα (κόκκινα μάτια). Ο πυρετός μπορεί να φθάσει έως και 40 °C (104 °F). Κηλίδες Koplik που φαίνονται μέσα στο στόμα είναι παθογνωμονικές (διαγνωστικές) για την ιλαρά, αλλά συχνά δεν φαίνονται, επειδή είναι παροδικές και μπορεί να εξαφανιστούν μέσα σε μια μέρα από την εμφάνισή τους.

Το χαρακτηριστικό εξάνθημα της ιλαράς περιγράφεται ως ένα γενικευμένο, κηλιδοβλατιδώδες, ερυθηματώδες εξάνθημα που εμφανίζεται αρκετές ημέρες αφότου ξεκινά ο πυρετός. Πρωτοεμφανίζεται στο κεφάλι, πριν εξαπλωθεί για να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος του σώματος, προκαλώντας συχνά κνησμό. Το εξάνθημα της ιλαράς εμφανίζεται 2-4 ημέρες μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων και παραμένει μέχρι και οκτώ ημέρες, αλλάζοντας χρώμα από κόκκινο σε σκούρο καφέ προτού εξαφανιστεί.

Ο χρόνος που χρειάζεται για να εκδηλώσει την αρρώστια (χρόνος επώασης) ένα παιδί που ήρθε σε επαφή με τον ιό είναι περίπου 12 μέρες.

Εργαστηριακές εξετάσεις για την διάγνωση και τον έλεγχο ανοσίας της λοίμωξης.

Ερμηνεία των αποτελεσμάτων.

1. Διάγνωση ιλαράς. Για τη διάγνωση της ιλαράς μέθοδος εκλογής είναι ο έλεγχος των ειδικών IgM αντισωμάτων έναντι του ιού ιλαράς τα οποία αρχίζουν να ανιχνεύονται τις πρώτες ημέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος και μέχρι 1-2 μήνες μετά. Αρκεί ένα δείγμα ορού με αιμοληψία που θα πρέπει να γίνεται 2 -3 ημέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος. Το θετικό αποτέλεσμα δηλώνει παρουσία ειδικών IgM αντισωμάτων και επιβεβαιώνει τη διάγνωση. Ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να έχουμε όταν ο ορός έχει ληφθεί τις 2 πρώτες ημέρες από την εμφάνιση του εξανθήματος. Στις περιπτώσεις αυτές ο έλεγχος πρέπει να επαναλαμβάνεται μερικές μέρες αργότερα.

Ο έλεγχος των ειδικών IgG αντισωμάτων έναντι του ιού ιλαράς είναι βοηθητικός για την εργαστηριακή διάγνωση της ιλαράς. Τις πρώτες ημέρες από την εμφάνιση του εξανθήματος αναμένεται ο έλεγχος να είναι αρνητικός διότι τα IgG αντισώματα δεν έχουν προλάβει να αναπτυχθούν. Σε περίπτωση ιλαράς επανάληψη μετά 7 – 10 ημέρες θα δείξει ορομεταστροφή ή σημαντική αύξηση των IgG αντισωμάτων. Υψηλός τίτλος IgG αντισωμάτων αμέσως μετά την εμφάνιση εξανθήματος σημαίνει ύπαρξη ανοσίας έναντι του ιού.

Διάγνωση της ιλαράς μπορεί να γίνει και με την ανίχνευση του RNA του ιού με real time PCR σε διάφορα κλινικά δείγματα όπως ρινο- ή στοματο-φαρυγγικό, αίμα και ούρα. Η λήψη του κλινικού δείγματος θα πρέπει να γίνει τις 4 – 5 πρώτες ημέρες από την εμφάνιση του εξανθήματος.

2.Έλεγχος ανοσίας έναντι ιού ιλαράς

Για τον έλεγχο της ανοσίας ενός ατόμου στον ιό της ιλαράς απαιτείται ο προσδιορισμός του τίτλου των ειδικών IgG αντισωμάτων. Θετικός τίτλος αντισωμάτων σημαίνει ανοσία έναντι του ιού. Η ανοσία μπορεί να προέρχεται είτε από φυσική νόσηση είτε από εμβολιασμό. Αρνητικός τίτλος σημαίνει ότι το άτομο είναι επίνοσο, δηλαδή μπορεί να νοσήσει από ιλαρά μετά από επαφή με ασθενή. Δυσκολία στην ερμηνεία υπάρχει όταν το αποτέλεσμα είναι αμφίβολο ή ασθενώς θετικό.

Πληροφορίες: Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Ιλαράς / Ερυθράς- Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ: