Διαρκώς αυξανόμενα αποτελέσματα ερευνών, υποδεικνύουν τη σχέση μεταξύ ανεπάρκειας βιταμίνης D (προερχόμενη είτε από τη διατροφή , είτε από ενδογενή παραγωγή) και αυτοάνοσων νοσημάτων. Η ανεπάρκεια βιταμίνης D παρατηρείται συχνά στους ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο του Crohn, κάτι που οφείλεται στη δυσαπορρόφηση που προκαλείται  από την ίδια την ασθένεια, σε δίαιτα χαμηλή σε θρεπτικά συστατικά και βιταμίνες, αλλά και σε μειωμένη έκθεση στον ήλιο.

Προσθήκη βιταμίνης D στη διατροφή, σε δείγμα γενικού πληθυσμού, έχει συσχετιστεί με μείωση έως και 40% στον κίνδυνο για εκδήλωση αυτοάνοσου νοσήματος στο μέλλον. Μία προοπτική κλινική μελέτη, πρόσφατα δημοσιευμένη στο Clinical and Translational Gastroenterology1), διερευνά τον πιθανώς ωφέλιμο ρόλο των συμπληρωμάτων βιταμίνης D σε ασθενείς με νόσο Crohn και καθορίζει τις δόσεις που απαιτούνται για διόρθωση της ανεπάρκειας  της βιταμίνης D.

Για τους σκοπούς της έρευνας, 18 ασθενείς με ήπια έως μέτρια ενεργότητα νόσου και ταυτόχρονη έλλειψη βιταμίνης D (επίπεδα στον ορό <40 ng/ml) λάμβαναν 1000-5000 IU βιταμίνης καθημερινά για 24 εβδομάδες. Παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική αύξηση των επιπέδων της βιταμίνης σε επίπεδα >40 ng/ml. Για του περισσότερους ασθενείς απαιτήθηκε η μέγιστη δόση των 5000 IU, που αποδείχθηκε ασφαλής, καλά ανεκτή και χωρίς σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Τα συμπτώματα της νόσου βελτιώθηκαν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό, όπως αξιολογήθηκε από το την κλίμακα CDAI (Crohn’s Disease Activity Index) με ταυτόχρονη ύφεση της νόσου.

έρευνα αποδεικνύει ότι η χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνης D σε ασθενείς με νόσο Crohn και ένδεια της βιταμίνης D έχει θεραπευτική επίδραση, με καταστολή των συμπτωμάτων και βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Η κύρια πηγή βιταμίνης D για τον οργανισμό, είναι η σύνθεσή της στο σώμα, που αρχίζει στο δέρμα υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Έτσι, από την 7-διϋδροχοληστερόλη σχηματίζεται η προβιταμίνη D3, η οποία μέσα σε 48 ώρες υφίσταται μοριακή αναδιαμόρφωση και μετασχηματίζεται στη βιταμίνη D3. Μόνο το 10% της απαιτούμενης από τον οργανισμό βιταμίνης D προσλαμβάνεται από το γαστρεντερικό σύστημα, στις μορφές της D2 (εργοκαλσιφερόλη) και D3 (χολκασιφερόλη). Τόσο η παραγόμενη στο δέρμα όσο και η απορροφούμενη βιταμίνη D δεσμεύεται σε συγκεκριμένες πρωτεΐνες της κυκλοφορίας και μεταφέρεται στο ήπαρ, όπου υφίσταται υδροξυλίωση με τη βοήθεια ειδικών ενζύμων και αποδίδει την 25-υδροξυ βιταμίνη D3 [25(OH)D].

Αποτελέσματα πολλών ερευνών (προοπτικών όσο και αναδρομικών) συσχετίζουν ισχυρά την έλλειψη της βιταμίνης D με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Στη μελέτη Framingham όσοι είχαν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D παρουσίαζαν σημαντικά υψηλότερο σχετικό κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακών συμβαμάτων και  στην Health Professionals Follow-up Study (μελέτη κοορτής) η επίπτωση των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου ήταν σημαντικά υψηλότερη μεταξύ αυτών των ασθενών, με τα επίπεδα της βιταμίνης D να επηρεάζουν ακόμη και την πρόγνωση των εμφραγματιών.

Οι μηχανισμοί μέσω των οποίων η βιταμίνη D ασκεί τις βλαπτικές επιδράσεις της δεν έχουν ακόμα κατανοηθεί πλήρως. Ένας μηχανισμός που πιθανότατα εμπλέκεται είναι η διέγερση του άξονα ρενίνης-αγγειοτενσίνης ΙΙ. Η βιταμίνη D φαίνεται να είναι φυσικός αναστολέας της σύνθεσης της ρενίνης και όταν εκλείπει αυξάνεται η παραγωγή ρενίνης και αγγειοτενσίνης ΙΙ προκαλώντας υπέρταση και υπερτροφία του μυοκαρδίου.Όλο και περισσότερα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η λήψη βιταμίνης D ως συμπλήρωμα στη διατροφή μπορεί να έχει ωφέλιμη επίδραση στο καρδιαγγειακό σύστημα, είτε με άμεσο τρόπο, ασκώντας απευθείας δράση στα μυϊκά καρδιακά κύτταρα και στο ενδοθήλιο, είτε με έμμεσο τρόπο, τροποποιώντας ήδη γνωστούς παράγοντες κινδύνου.

Η βιταμίνη D θεωρείται γενικά ασφαλής και δεν προκαλεί τοξικότητα, μιας και η επιπλέον μορφή της D3 μετατρέπεται σε αδρανή προϊόντα. Το Αμερικάνικο Ιατρικό Ινστιτούτο συστήνει σαν επαρκή πρόσληψη  καθημερινά 200 IU για παιδιά και ενήλικες μέχρι 50 ετών, 400 IU για ενήλικες 51-70 ετών και 600 IU για αυτούς άνω των 70 ετών, με τις ημερήσιες ανάγκες να είναι υψηλότερες όταν η έκθεση στον ήλιο είναι ανεπαρκής. Παρόλα αυτά απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να αποσαφηνιστεί πλήρως ο ρόλος των συμπληρωμάτων βιταμίνης D στην πρόληψη των παθήσεων του καρδιαγγειακού συστήματος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Mandarino et al., Is Vitamin D deficiency a new risk factor for cardiovascular disease?, The Open Cardiovascular Medicine Journal, 2015;9:40-49
Bonakdaran S, Varasteh AR. Correlation between serum 25 hydroxy vitamin D3 and laboratory risk markers of cardiovascular diseases in type 2 diabetic patients. Saudi Med J 2009; 30(4): 509-14.
Reis JP, von Mühlen D, Michos ED, et al. Serum vitamin D, parathyroid hormone levels and carotid atherosclerosis. Atherosclerosis 2009; 207(2): 585-90.
Ross AC, Judd S, Kumari M, et al. Vitamin D is linked to carotid intima-media thickness and immune reconstitutionin HIV-positive individuals. Antivir Ther 2011; 16(4): 555-63.
Ullah MI, Uwaifo GI, Nicholas WC, Koch CA. Does vitamin d deficiency cause hypertension? Current evidence from clinical studies and potential mechanisms. Int J Endocrinol 2010; 2010: 579-640.
Pfeifer M, Begerow B, Minne HW, Nachtigall D, Hansen C: Effects of a short-term vitamin D(3) and calcium supplementation on blood pressure and parathyroid hormone levels in elderly women. J Clin Endocrinol Metab 2001; 86: 1633-37.
Mitri J, Dawson-Hughes B, Hu FB, Pittas AG. Effects of vitamin D and calcium supplementation on pancreatic {beta} cell function, insulin sensitivity, and glycemia in adults at high risk of diabetes: The calcium and vitamin d for diabetes mellitus (CaDDM) randomized controlled trial. Am J Clin Nutr 2011; 94: 486-94.
Zittermann A, Frisch S, Berthold HK, et al. Vitamin D supplementation enhances the beneficial effects of weight loss on cardiovascular disease risk markers. Am J Clin Nutr 2009; 89: 1321-7.
Amin A, Minaee S, Chitsazan M, Naderi N, Taghavi S, Ardeshiri M. Can vitamin D supplementation improve the severity of congestive heart failure? Congest Heart Fail 2013; 19(4): E22-8.
Hsia J, Heiss G, Ren H, et al. Women’s Health Initiative Investigators. Calcium/vitamin D supplementation and cardiovascular events. Circulation 2007; 115: 846-54.
Witham MD, Dove FJ, Sugden JA, Doney AS, Struthers AD. The effect of vitamin D replacement on markers of vascular health in stroke patients – a randomised controlled trial. Nutr Metab Cardiovasc Dis 2012; 22(10): 864-70.